Tuổi dậy thì là giai đoạn đầy thử thách không chỉ cho con cái mà còn là đối với các bậc phụ huynh. Đây là thời kỳ mà các bạn trẻ bắt đầu phát triển cả về thể chất lẫn tâm lý, điều này dẫn đến sự thay đổi lớn trong hành vi, cảm xúc, và suy nghĩ. Là bố mẹ, cách bạn tương tác và giúp đỡ con cái trong giai đoạn “ẩm ương” này là yếu tố quyết định giúp con vững vàng hơn trên con đường phát triển. Vậy làm thế nào để bố mẹ có thể dạy bảo con cái một cách đúng đắn và hiệu quả trong giai đoạn này?
1. Hiểu đúng về tuổi dậy thì và những biến đổi của con
Trước khi dạy bảo con cái, bố mẹ cần hiểu rõ về bản chất của tuổi dậy thì. Đây là giai đoạn kéo dài vài năm, thường từ 9-14 tuổi ở nữ và từ 11-15 tuổi ở nam. Trong giai đoạn này, các kích thích tố nam nữ như testosterone và estrogen bắt đầu hoạt động mạnh mẽ, tác động đến cơ thể cũng như tâm lý của các bạn trẻ. Những thay đổi lớn về chiều cao, cân nặng, mụn trứng cá, và cả sự phát triển các cơ quan sinh dục khiến các bạn trẻ đôi khi cảm thấy vô cùng bỡ ngỡ, lo sợ và thậm chí đối diện với tâm trạng chán nản, bất ổn.
Bên cạnh đó, tuổi dậy thì còn đánh dấu một sự phát triển mạnh mẽ về mặt cảm xúc. Các bạn tuổi này thường dễ tức giận, buồn bã, và đặc biệt là sự “ẩm ương”, khó chiều lòng trong suy nghĩ và hành động. Việc hiểu rõ những điều này sẽ giúp bố mẹ dễ dàng cảm thông và đồng hành cùng con cái hơn.
2. Lắng nghe và không phán xét
Một trong những sai lầm mà nhiều bậc phụ huynh mắc phải là vội vàng đưa ra ý kiến cá nhân hay chỉ trích con khi chúng chia sẻ về thế giới của mình. Tuổi dậy thì là độ tuổi mà trẻ bắt đầu muốn độc lập, có suy nghĩ và nhìn nhận thế giới theo cách riêng. Bố mẹ cần tạo ra một môi trường thoải mái để trẻ có thể chia sẻ mọi thứ mà không lo sợ bị phán xét.
Lắng nghe là kỹ năng quan trọng bậc nhất trong việc giao tiếp với con ở độ tuổi này. Khi con tỏ ra “ẩm ương”, dễ giận dỗi hay phản đối ý kiến của bạn, thay vì mắng mỏ, hãy học cách lắng nghe họ nói. Đưa ra những câu hỏi như “Tại sao con lại cảm thấy như vậy?” hoặc “Con có thể chia sẻ thêm về cảm giác của mình không?” sẽ giúp tạo điều kiện để trẻ mở lòng, đồng thời cũng giúp bố mẹ hiểu rõ hơn về cảm xúc của con.
3. Dạy con cách quản lý cảm xúc
Khi con trải qua tuổi dậy thì, việc quản lý cảm xúc trở nên vô cùng quan trọng. Những thay đổi hoóc môn thường khiến trẻ dễ cáu gắt, giận dữ và thậm chí bùng nổ cảm xúc mà đôi khi chính bản thân các em cũng không hiểu tại sao lại như vậy. Điều này ảnh hưởng đến mối quan hệ của các em với gia đình, bạn bè và thậm chí cả trong học tập.
Bố mẹ cần dạy cho con những kỹ năng quản lý cảm xúc như cách thư giãn và hít thở sâu khi căng thẳng, hoặc làm thế nào để kìm chế cảm xúc tiêu cực bằng cách tập thể dục, nghe nhạc nhẹ nhàng hoặc viết nhật ký. Việc duy trì một lối sống lành mạnh và cân bằng cũng rất quan trọng trong việc ổn định cảm xúc.
4. Góp phần phát triển kỹ năng xã hội
Ở giai đoạn dậy thì, trẻ bắt đầu chú ý nhiều hơn đến các mối quan hệ xã hội và hình thành những người bạn mới. Điều này là bình thường, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Bố mẹ cần giúp trẻ hiểu ranh giới, giá trị bản thân để có thể duy trì những mối quan hệ lành mạnh. Bố mẹ nên khích lệ con tiếp xúc với những bạn bè có lối sống tích cực và khuyến khích các hoạt động như tham gia câu lạc bộ, thể thao hay các khóa học ngoại khóa.
Đừng quên việc theo dõi nhưng không can thiệp quá mức vào các mối quan hệ xã hội của con. Hãy để con tự quyết định bạn bè nhưng đồng thời theo dõi từ xa để đảm bảo con không bị lôi kéo vào các mối quan hệ độc hại hay tiêu cực.
5. Hãy là tấm gương tốt cho con
Trẻ dậy thì thường quan sát và học hỏi từ bố mẹ nhiều hơn bạn biết. Vì thế, không có cách nào dạy bảo con tốt hơn là chính bố mẹ biết cách sống và hành xử đúng đắn. Nếu bạn muốn con mình bình tĩnh trước khó khăn, hãy thể hiện cho con thấy rằng bạn biết cách duy trì sự bình tĩnh trong các tình huống căng thẳng. Hay nếu bạn muốn con có thói quen chăm sóc sức khỏe tốt, hãy chắc chắn rằng bạn cũng duy trì một lối sống lành mạnh.
Việc trở thành tấm gương cho con không chỉ giúp tăng cường mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái, mà còn giúp các em hiểu được rằng những hành động, quyết định của mình sau này nên được báo đáp bằng thái độ trách nhiệm và suy nghĩ đúng đắn.
6. Tạo sự liên kết chặt chẽ trong gia đình
Một mối quan hệ tốt giữa bố mẹ và con cái không chỉ giúp con được hỗ trợ về mặt cảm xúc mà còn giúp bố mẹ dễ dàng hơn trong việc dạy bảo. Hãy dành thời gian nói chuyện, chơi đùa, hay thậm chí đi du lịch cùng con. Cuộc sống ngày càng bận rộn, các bậc phụ huynh thường không có nhiều thời gian cho con cái, điều này có thể khiến mối quan hệ gia đình trở nên lạnh nhạt.
Việc thường xuyên dành thời gian ở bên gia đình không chỉ là cách để bạn hiểu con hơn mà còn giúp trẻ cảm thấy an toàn trong tổ ấm của mình, giảm thiểu nguy cơ tìm kiếm sự thỏa mãn cảm xúc từ những mối quan hệ bên ngoài không lành mạnh.
Kết luận
Tuổi dậy thì là giai đoạn đầy phức tạp, nhưng nếu bố mẹ biết cách đồng hành và hướng dẫn con cái một cách khéo léo, đây cũng có thể trở thành cơ hội để tạo dựng những mối quan hệ gia đình vững chắc. Hãy lắng nghe, thấu hiểu, và luôn sẵn sàng là bờ vai vững chắc cho trẻ trong thời điểm “ẩm ương” này. Nếu bạn gặp khó khăn trong việc tiếp cận, đừng ngại tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý hoặc các nguồn tài liệu đáng tin cậy.
Đừng quên chia sẻ bài viết này nếu bạn thấy hữu ích và theo dõi thêm nhiều nội dung giá trị khác trên website của chúng tôi để cùng đồng hành với con bạn trong hành trình trưởng thành.
